Het consumentenprogramma Radar gooide gisteren een interessant onderwerp op tafel. Waarom doen banken zo moeilijk wanneer mensen hun hypotheek willen oversluiten? De kijker kreeg twee casusposities voorgeschoteld. In casus 1 kwam een arm zwanger gezin aan bod met een huis van €160.000 en een hypotheek van €190.000. Maandlasten nu €650 netto. Oversluiten naar een hypotheek met een lagere rente (van 6% naar 2,9%) levert het gezin een flink lagere maandlast op, namelijk €500. Maar ook een boeterente van €15.000. Die boeterente kan het gezin niet cash betalen, dus dan zou de hypotheek uitkomen op €205.000, hetgeen zij op basis van hun inkomen kunnen financieren. De huidige bank wil er echter niet aan en er is ook geen andere bank die dit wil doen (‘da’s toch wel een klap’, sprak de vader des huizes). In casus 2 kwam een kwieke AOW’er aan bod met een relatief lage hypotheek en een laag inkomen (want AOW, maar werkt nog wel wat bij). Hier bedroeg de hypotheek €129.000, het huis is waard €300.000 en de boete zou de AOW’er uit eigen zak betalen. Voordeel van oversluiten zou €120 per maand zijn, maar ook hier weigerde de huisbank en andere banken mee te werken aan een oversluiting van de hypotheek.In beide gevallen is dat opmerkelijk, want op grond van Nederlandse regelgeving mag (moet niet!) elke bank gewoon meewerken aan een oversluiting, ook als het inkomen of de waarde van de woning te laag is.  De banken verschenen niet in de studio, maar lieten vooraf weten niet te willen meewerken aan deze oversluitingen, want zij willen hun klanten behoeden voor ‘overkreditering’. Wie wel aantrad was Henk Nijboer, financieel Kamerlid van de PvdA. Die zei in de studio niet te begrijpen waarom banken niet meewerken, liet weten de minister hierop aangesproken te hebben, onrechtvaardig, geen klantbelang centraal, etcetera, u kent het, schande, bingo. Helaas werd niet duidelijk wat de werkelijke onwil van de banken was. In casus 1 is die goed voor te stellen, want daar wordt het gezin in de afgrond van een enorme onderwaarde geduwd. We willen niet stoken in een goed huwelijk, maar een scheiding is zo rond, dan gedwongen verkoop huis en de restschuld gaan de alleenstaande ouders in dat geval nooit meer terug kunnen betalen.

In het geval van de kwieke AOW’er ligt het anders. Daar loopt de bank geen enkel risico. Sterker nog, de bank loopt minder risico door de verbeterde betaalbaarheid van de hypotheek. En waar hier kwieke AOW’er staat, geldt hetzelfde voor zzp’ers en andere mensen die moeite hebben een goed inkomen aan te tonen. Waarom doen banken dan ook zo moeilijk als waarde huis > hoogte hypotheek? Wij denken (maar zien comments met andere redenen graag tegemoet) dat dit allemaal gebeurt onder de neus van Henk Nijboer. Op dit moment worden in Bazel nieuwe hypotheekregels in elkaar gedraaid voor alle banken ter wereld. Daarin worden hoge eisen gesteld aan hypotheken, voor zowel het onderpand als het inkomen. Hoe minder banken aan die regels voldoen, hoe meer kapitaal ze moeten aanhouden (en hoe minder winstgevend de bank wordt, zeggen de banken). De regels zijn helaas nog niet duidelijk en dat verklaart volgens ons de weigerachtigheid van geldverstrekkers.